SENTEZ

Felsefi düşüncenin analiz ve sentez gibi işlevleri söz konusudur. Analiz söz konusu olduğunda, filozof, kendisinin de içinde bulunduğu dünyayı anlamak ve kavramak için her türlü bilgi, deney, algı ve sezgi sonuçlarından oluşan düşünceyi çözümleyerek açıklığa kavuşturur. Fakat filozof, bununla yetinmez, yani dünyayı parçalanmış bir hâlde bırakmaz. Analiz aşamasında, üzerinde düşünülüp çözümlenmiş ve aydınlığa kavuşturulmuş malzemeden hareketle dünyayı yeniden inşa eder ve onu bir bütünlüğe kavuşturur. Buna da sentez denir.

Her şey üç aşamalı bir gelişme süreci içinde oluşur. Buna diyalektik adı verilir, diyalektikte bulunan bu aşamalar tez, antitez ve sentezdir.  Hegel'e göre diyalektik, varlığı meydana getiren yasadır. Örneğin; çiçek (tez aşaması), çiçeğin yok olması (antitez aşaması), meyve (sentez aşaması). Yani diyalektik süreçte çiçeğin meyveye dönüşebilmesi için kendi varlık hâlini yokluk hâline dönüştürerek bir değişim ve oluş gerçekleştirmesi söz konusudur. Kısacası diyalektik süreçte varlık tez, yokluk antitez, oluş da sentezdir.

                                                TEZ   -----   ANTİTEZ   ------  SENTEZ